Ang kagutum kag mayha ang maga-abot sa tawo kon napabayaan nga wara ang disiplina, pero ang nagabaton kang pagtudlo mangin madinalag-un. Proverbs 13:18

Nay Nenen/Panan-awan sa Adlaw

Disiplina ang akun nadumduman sa dyang hitabo. Isara ang disiplina sa mga ginakaugtan kang tanan ukon ang pinaka- indi magustuhan kang tanan sa atun panahon halin kang bata pa hasta magmal-am. Ang masunod nga karakter sa tagsa ka tinuga amo ang natuo nga katimbang kag dya amo ang pagpasensiya kag pagpugong kang atun mga kaugalingun. Nanotisyahan man ninyo kon papaano ang mga Olympians pirme ang andang hambal sa mga testimonya ilabi na gid ang mga nagdaug sa kompetisyon kon bala ang disiplina nakabulig ka husto sa ano man nga pagahimuon praktis nanda adlaw-adlaw sa idalum kang pag-ensayo ka andang coach ukon manugtudlo. Disiplina ang kinahanglan.

Rugya ang iba pa nga mga gamit ukon pulos kang disiplina. Mga halimbawa: Pareho man ka akun agut nga bata, isara man ka artist nga halin pa kang gamay pa tana pirme adlaw-adlaw nagakapot ka papel kag lapis. Hala drawing. Te hasta kadya sa kolehiyo run, anang kurso Art & Design. Amo dya hay may disiplina halin kauna.

Makita man natun dya sa kaso ni Manny Pacquiao. Nakita natin sa mga balita anang pag-practice adlaw-adlaw. Dya wara it iba kundi disiplina man.

Amo man ang mga basketbolista pareho ni James Yap. Kag duro pa nga iba parehas kang mga manugsaut kag manugkanta, kag mga manunulat. Bisan gani ang pagpaniwang. Disiplina gid sa pagkaun kag pag-exercise ang kinahanglan. Wara it lawas nga magkahusto kon wara ang disiplina. Wara it pensar nga mayad kon wara man dya it disiplina. Wara it temptasyon kon may disiplina.

Kada isara kanatun gakinahanglan ka disiplina. Paano mahanas dya? Sa paghimo ka sangka butang ukon bagay adlaw-adlaw. Hasta mangin nakaandan nga nangin normal gilang ukon ordinaryo. Panumdumon man natun ang pagpasensya kag pagpugung sa kaugalingon nga mga luyag para sa kaaraydan kang iba. Kon sa urihi mayad ang bunga ka aton ginahimo, makatugro man kasadya kag yuhum indi lamang sa aton kaugalingon kundi sa iba man.

Ang akun pangamuyo: Amay namun sa langit, sa gihapon buligi kami nga batunon ang imo pagdisiplina sa tagsa namun ka kabuhi nga kami mangin isara ka bulawan paagi sa amun pagpadayon pagtuman kang imo mga sugo. Sa ngaran ni Hesus, Amen!

I-DOWNLOAD ANG PDF: TUBIG NATIN! MGA KARAPATAN AT RESPONSIBILIDAD

Banana Heart Summer by Merlinda Bobis/ Mga Prodigal ni Luna Sicat Cleto / Lumbay ng Dila ni Genevieve Asenjo / Ang Banal na Aklat ng mga Kumag ni Allan Derain / Walong Diwata ng Pagkahulog ni Edgar Calabia Samar / Different Countries ni Clarissa Militante

These are the Philippine novels, in English and Filipino, that my students read in a literature elective this 3rd Term [January-April] at De La Salle University, Manila. They’ve enjoyed it and one of them, Kenneth Aballa, did these wonderful posters.

Lumbay ng Dila ni Genevieve L. Asenjo

Different Countries by Clarissa V. Militante

Walong Diwata ng Pagkahulog ni Edgar Calabia Samar

Banana Heart Summer by Merlinda Bobis

Mga Prodigal ni Luna Sicat-Cleto

Ang Banal na Aklat ng mga Kumag ni Allan Derain

“Choose life that both you and your descendants may live; that you may love the Lord your God, that you may obey His voice.” Deuteronomy 30:19-20

Nay Nenen/Panan-awan sa Adlaw

Nagpakamatay run tana para kanatun.

Ano ang kabuhi? Ano ang pagbuot kang Dios sa akun kabuhi? Gapabilin dya nga pamangkot kanakun halin pa kang ako bata. Paano kon indi ko makita dya? Paano kon indi ko maman-an dya? Pagkatapos nga ako nabuhi liwan nga may kabudlayan ang ginaatubang ko pirme, kauna ang akun pag-ugali nagbaylo sa pagkabata nga kon ano akun gusto dapat pagasundon para ako masadyahan mismo kag indi maisip ang ‘mayad pa nga napatay ako.’

Ang pagbuot kang Dios daw parehas lamang dya ka isara ka dagom sa mga hilamon nga budlay makita. Duro na lang ang mahimo para masagap dya sa kon diin lang nga palibot para dya makita, indi bala? Pero ang akun nga panurukan kang pagbuot kang Dios nangin sala tungud sala man ang akun panurukan sa Dios.

Ang Dios wara it kasadyahan nga makita kita nga nadura, nanglagawan, nagapangita. Ang gusto kang Dios maman-an natun ang ana nga pagbuot, ginhimo na nga klaro kag simple lang. Indi duro nga pagapilian kundi darwa lang ka bagay, “Kabuhi kag kamayad, kamatayun kag kasayud” nga nasulat sa Deutoronomy 30:15. Ang sugo kang Dios kanatun amo ang higugmaun Tana kag magamatinumanun sa ana mga sugo.

Akun nadumduman ang istorya natungod kay Moses kon inyo man nabasahan sa Bibliya ukon nalantaw bi;ang pelikula, ang Napulo ka Sugo. Kang ginhambal kaimaw na ang mga Israelites, tana nagapangayo nga pagahimuon ang mayad nga pagpili paagi sa pagtuman ka mga sugo…..”Tungud dya ay Imo Kabuhi.” Mabasa sa Deutoronomy 32:46-47. Ang pagbuot kang Dios kanatun amo ang kabuhi. Ang kabuhi amo ang tinaga kang Dios. Kag si Hesus amo ang Tinaga.

Ang mayad nga pagpili indi mahulas. Pero kon ang Tinaga kang Dios amo ang atun giya kag handum sa katapusan atun dayawun kag simbahun ang Dios, matugruan kita kang Dios kang kaaram kag mayad nga desisyon sa pagpili. Padayon lang kita magsarig kag magtuman sa atun Ginuo nga may kalipay, bangud huram lamang kana dyang atun kabuhi.

Ang akun pangamuyo: Amay sa langit, kanimo nagahalin ang matuod nga kaaram, buligi kami nga Kanimo lamang magasarig kag sagapun pirme ang imo pagbuot agud makita namun ang imo gugma kag paglaum, sa ngaran ni Hesukristo, Amen.

Ang akon darwa ka prinsesa, sanday Boram kag Bora.

PAN GAPSUMNIDA /NAGKITA-AY RUMAN KITA /CECIL GARAPAN-KIM
Taga-Tobias Fornier, Antique. Tapos kang BA Broadcast Communication sa UP sa Visayas sa Miag-ao, Iloilo kag Diploma in Teaching, major in English sa West Visayan State University sa Lapaz, Iloilo. ESL Teacher kadya sa Jungchul English Language Academy sa Changwon, South Korea diin tana nagauli imaw ka anang bana kag mga bata.

Bisan matuod nga buhay ron kami nagahulat kadya nga regalo, rako gihapon akon mga duha-duha ukon worries. Pamatyagan ko daw “first time” ko nga mangin iloy. Pati si banahon gina-nerbyos man ukon indi na mahangpan ang ana ginabatyag. Una na nga gin-isip:

“Masarangan ko ayhan sanda buhion?” “Masuportaran ko ayhan sanda hasta magbahol?”

Ang mga Koreano pirme guid ginaisip ang responsibilidad sa pamilya ilabi ron guid para sa andang kabataan. Amo ria ang rason kon andot wara sanda nagapadaso-daso magpakasal. Sara ka rason nga naluyagan ko sa andang kultura.

Sa first trimester kang akon pagbusong rako ako gusto kan-on. Ginadumtan ko nga kan-on ang ginisa nga monggo, linapwahan nga puso kang saging nga may tagabang, butong, mangga, fried chicken, pati serafina – rako pa. Ti anhon ko hay dya ako sa South Korea. Gin-isip ko lang nga “mind set” lang dya ang mga “cravings.” Pero daw indi gid pwede malipat-lipatan. Gasakit guid ang buot ko nga indi ko makaon ang gusto ko nga kan-on. Kabudlay gali manamkon sa iba nga pungsod.

Mga pagpati kang mga Korean angot sa pagbusong

Dapat makaon guid ako kang mga prutas kag dapli kuon kang akon ugangan nga babaye para magnami ang panit kang bata. Rako tana may gina-preparar nga mga side dish nga puro dahon-dahon. Pero hay kabudlay guid itunlon. Huod man-an ko nga maggaranon dya sa bitamina kag mayad guid sa lawas kag sa baby.

Wara labot nga wara ako it gana magkaon, bukot mayad pa ang sabor. Kontra ko guid ang dapog kang kimchi pero paborito ko guid dya kauna.

Naghugos guid akon lawas sa akon pgpanamkon. Bahul guid ang akon pasalamat hay ginpasugtan ako ni banahon nga mag-uli sa Pilipinas bisan sangka semana lang. Nakaon ko guid man ang tanan nga gusto ko kan-un. Naulian ang akon paginhawa. Lain guid ang sabor kang pagkaon sa uma nga ginbahulan ko.

Kuon kang akon ugangan, indi ako sagad hulag parehas kang pag-ehersisyo, bisan pagpanaw-panaw lang hay basi mahulogan ako. Nakita na ako isa ka bes nga naga-swing, baw gin-agtunan na guid ako sa “playground” kag kun-an nga “hajimara!” Kon kanaton pa, “indi magg-swing.” Dapat mapahimuyong lang gid ako. Bisan sa sulod balay, wara ako gina pa-obra kang akon ugangan.

Pirme ko lang mabatian sa ana baba, “nega halke, nega halke” (ako lang, ako lang). Pero kon wara tana sa balay, gakalit ako maninlo kag manghimos kang hirimuson. Bisan sa eskwelahan nga gina-obrahan ko, espesyal ang pag-tratar kanakon.

Nagapati ang mga Korean nga kon ano ang makita, makaon, mabatian, kag mabatyagan kang nanay, makaapekto dya sa pisikal nga itsura kang bata. Dapat pirme lang gwapa ang makita kag manami ang mabatian. Dapat ang pinakanami guid nga itsura kang prutas ukon ano man nga pagkaon ang kan on para mag gwapa ukon gwapo ang bata. Ang akon ugangan, ginakihad na guid ka mayad ang ginpanamkunan ko nga mansanas, peach, melon, kag sandiya. Bisan sa mga tiendahan, ginapili guid ka tindera ang pinakagwapa nga prutas.

Ini ako dapat magkaon kang pato hay basi magkulang ang tudlo kang bata.

Rudya sa South Korea, ang tanan nga nagabusong (kasado sa Koreano), makabaton kang “pink ATM card” halin sa gobyerno nga ginagamit kon magpa-check up sa doctor sa bilog nga siyam ka bulan. Nagakahulugan dya nga wara kami gasto sa pagpacheck-up. Ang health center naga-text kada bulan kanakon nga mag-attend kang yoga class ukon lecture para sa nagabusong. Mayad guid ang anda serbisyo-medikal. Sa kada agto ko sa akon OB, ginalantaw guid ang development kang bata sa sulod paagi sa ultrasound.

Nagahandum ako nga raad tanan nga nagabusong nga kababaihan sa Pilipinas makabaton man kang amo dya nga serbisyo.

Ang doktor rudya wara gasugid sa nanay kon babaye ukon lalaki ang baby. Amo ra nga daw nakibot man ang akon OB pagpamangkot ko kon san- o ko pwede maman-an ang gender kang akon baby. Pero sa urihi ginkun-an ako kang nurse nga babaye ang amon baby. Sa maragtas kang Korea, ginahandum guid nanda nga lalaki ang anda bata. Bangud nga ang kalalakihan ang nagadumara kang nasyon. Amo dya ang rason nga ang mga doktor wara gasugid kang gender kang bata sa nanay. Pero mayad ron tulad hay gaamat amat lain ang anda nga pagpati. Ang akon ugangan nga lalaki kag babaye, mas ginapili nanda ang babaye nga apo kaysa sa lalake.

Sa Pagbata

Ang mga nanay nga bag o lang kabata, gina-pakaon kang seaweed soup tatlo ka beses sa sangka adlaw sa sulod kang sara ukon darwa ka bulan. Gapati sanda nga ang seaweed soup makapadugang kang gatas kang nanay, makabulig paayad kag makapaguwa kang mahigko nga dugo sa aton lawas. Bugana dya sa calcium kag iodine nga mayad guid sa nagapasuso nga mga nanay. Amo man dya ang ginaserbe sa pamahaw kon mag selebrar sanda ka birthday. Pag-uli ko halin sa hospital, may gahulat ron kanakon nga sangka bahol nga kaserola nga seaweed soup. Ginluto dya ni ugangan kag indi ako makapangindi. Naintindihan ko ang benepisyo sa pagkaon kadya pero masum-od man kon adlaw-adlaw.

Miyeok-guk ukon seaweed soup / Imahe halin sa Google

Sa sulod kang 21 ka adlaw, wara it mabisita kanakon nga mga abyan ukon iban nga paryente hay basi malatnan ka masakit ang bata. Indi pwede mapaguwa ang bata magluwas kon magpa-immunize. Ang una nga ika-100 nga adlaw kang bata importante kag espesyal nga adlaw kananda. Pagkatapos kadya pwede ron malagaw ang bata sa gwa. Ang bata ginaputos guid ka lampin bisan pa nga doble ron ang bayo kag ginakapayan pa guid ka madamol nga kapoy. Naman an ko nga maramig guid man pagbata ko (tagramig), pero daw indi guid ako kumpurmi hay basi ma-overheat ang bata. Bisan tag-irinit ginaputos gihapon ang mga bata hay basi masip-on. Kon wara gani si ugangan sa balay, ginabuol ko ang lampin kag ang kapay hay nagaparamalhas ron ang akon bata.

Sara pa mapaang sa sulod kang amon kwarto hay may heater kag kon mabatian ko gani nga may nagbukas kang pwerta, dali dali ko putos liwat si baby. Ang ugangan nga baye ang gabulig atipan kang bata. Gapati guid dya ang mga lola rudya nga eksperto sanda sa pagbahol kang bata amo ria nga indi sanda mabais.

Ang pagpangaran kang bata bukot mahapos. Ang ngaran naga-determinar kang buwasdamlag kang bata. Ang lolo ukon ang ugangan nga lalaki ang nagapili kang ngaran kag may equivalent dya nga Chinese name. Kalabanan nga mga ngaran rudya may darwa ka syllables.

Halimbawa, BO RAM (ngaran kang akon panganay). Kag dapat ang ngaran kang pangarwa nga bata, maumpisa man sa una nga syllable kang panganay. Amo ra ang rason nga ang ngaran kang pangarwa namon, BO RA. Pwede man mapangaran kana BO MI, BO GYOUNG kag rako pa basta gaumpisa sa “BO.” Pero ang desisyon sa pagpili nagahalin sa lolo. Sa iba nga pamilya, nagabayad sanda sa “name maker” para mapiho ang mayad nga “fortune” kang bata.

Ang akon sa pagbusong kag pagbata rudya sa South Korea, makuon ko nga espesyal nga eksperyensa. Labaw sa tanan malipayon ako sa bag-o nga inspirasyon namon sa amon kabuhi nga mag-asawa. Kag kabay pa nga bugayan kami kang aton Ginuo sa pagpabahol kananda.

UMPIL: UNYON NG MGA MANUNULAT SA PILIPINAS.

Ang kasubo nga sa kagustuhan kang Dios nagabunga kang pagbaylo, nga wara ti paghinulsol, gapaagtu sa kaluwasan….2 Corinthians 7:10

Nay Nenen/Panan-awan sa Adlaw

Makatugro bala ikaw ka mga ngaran kang mga tawo kadya nga panahon nga nagapamati kamayad sa Dios? Ay, ang mga tawo nga may mga tagipusuon nga sensitibo sa Balaan nga Espiritu!

Maka-garantiya man gid ako nga sa amo nga mga tawo, baye man ukon laki, bata man ukon mal-am, ang mga nakamaan kon paano ang nabarian, nalaguban kag may pilas nga may marka maka-pruweba man gid. Sa lawas nagapabilin ang marka. Nagakasadya ako sa pagturok ka katapusan kang mga inadlaw kang bulan ukon tuig nga madali ang paghingapos. Dyan ang duro nga mga kasubo, sakit, mga pag-antos nga dapat pagbayluhan nga kabay indi mangin sobra sa masunod nga bulan ukon sa bag-o nga tuig. Nasulat sa Juan 16:33 dya nga bersikulo akun naisip nga makatugro kanatun kang paglaum:

“Sa kalibutan imo maatubang ang mga kasakitan, gani magkasadya, akun run dya nalampuwasan ang pag-antos kang kalibutan.”

Bisan mga bata kita kang Dios indi tana naga-promisa kang mahulas nga kabuhi, kang may kabuganaan, ukon may mayad nga lawas. Wara kita nagaisarahanun sa mga kabudlayan. Ang Dios kaimaw natun bisan pa nga indi natun maintiendihan ang ano nga atun paga-ekperyensiyahan nga pagtiraw sa kabuhi, kita magsarig sa tagipusuon kang Dios tungud kilala natun Tana. Man-an natun nga indi na kita pagapabayaan kundi kita Ana pagabuligan magdangup lamang nga may pagsarig kag paglaum.

Siguro sa imo pagbasa kadya nagadara ikaw ka marka nga sa adlaw-adlaw nagahimo ikaw kang imo mga pamaagi lamang matugruan ka solusyon kag ginapaluyahan mo ang espiritu kang Dios nga gintugro na para makatudlo kanatun paagi sa Ana hambal. Kag kon kadya nga tinion, sa mga pahina ikaw kang imo desperasyon sa pagbaylo kang imo tagipusuon; kon paano matun-an halin sa Dios kag ang pagbag-o kang imo relasyon kaimaw kang Dios.

Kay ang atun kabulig amo ang Balaan nga Espiritu nga magatudlo kanatun kang tanan nga butang (John 14:26).

Kon bala maisip mo ano ang mga natabo sa kabuhi? Ang nagatugru kang sensitibo nga tagipusuon amo ang atun mga Kapaslawan (Failures) kag matudloan kang espiritu natun ang Bugal (Pride)nga amo ang sagabal sa kabuhi. Amo ra ang nasulat sa Bibliya nga ginatawag ni St. Paul nga, “Maka Diosnon nga kasubu.”(2 Corinthians 7:10).

Duro kanatun nga naka-eksperyensiya kang pagtiraw nga naduraan ka obra, pagmasakit kag pagkamatay kang pinalangga, diborsyo, sa sakit naospital kag kon ano pa nga klase kang pagtiraw.

Kon ang pagtiraw gaabot, presensya kang Dios ang promisa na wara ti makapa-separar kanatun sa ana nga pagpalangga paagi kay Kristo nga atun Ginoo. Sa tunga kang imo pagbaylo kang kabuhi paagi sa mga pagtiraw, dumdumon natun nga ang Dios nagapadayon pangobra sa gusto na mahimo sa atun tagsa ka kabuhi, sa mga pagtiraw nga makatugro pagbaylo sa atun pag-ugali nga mismo makabunga kang pasensiya. Ginpromisa na kanatun ang grasya nga malampasan ang pagtiraw kang kabuhi. Ang pagtuo nagatubo kamayad sa adlaw kang tagraramig nga pagtiraw kag sensitibo nga tagipusuon.